Amaliy psixologiya

II bob bo‘yicha xulosa.
Tirik hujayrada uning barcha tarkibiy qismlari “umumiy sabab”ga hissa qo‘shadi. Biroq, hujayraning tarkibiy qismlari birgalikda ishlaydi. Ulardan ba’zilari boshqalarning faoliyatini tartibga solish uchun maxsus ishlab chiqilgan. Shunday qilib, hujayra yadrosi boshqa hujayra organellalarining ishini boshqaradi. Kattaroq tizim doirasida muayyan funktsiyani bajarish uchun mo‘ljallangan komponentlarning bunday tashkil etilishi quyi tizim deb ataladi.
Oila organizmida uchta asosiy quyi tizim mavjud (Minuchin, Montalvo, Guerney, Rosman va Shumer, 1967). Ulardan birinchisi nikoh quyi tizimidir. U boshqalardan oldin shakllanadi va oilaning faoliyatini belgilaydi. Nikoh quyi tizimining asosiy vazifasi ikki o‘zgaruvchan shaxsning o‘sishi va rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan hissiy muhitni buzmasdan, turmush o‘rtoqlarning ehtiyojlarini o‘zaro qondirishni ta’minlashdir (Terkelsen, 1980). Nikoh quyi tizimi nikoh ittifoqining tarkibiy qismi bo‘lib, sheriklarning bir-biriga “sevgi va sadoqat” tuyg‘ularidan kelib chiqqan barcha xatti-harakatlar zanjirlarini o‘z ichiga oladi. Ushbu quyi tizim sheriklarning har biri yadro yoki katta oilaning boshqa a’zolari bilan o‘zaro aloqada bo‘lgan rollari bilan hech qanday aloqasi yo‘q. Boshqacha qilib aytganda, nikoh quyi tizimi bolalarga emas, balki bir-biriga e’tibor berish bilan bog‘liq bo‘lgan operatsiyalarning namunalarini o‘z ichiga oladi. Eng so‘nggi o‘zaro ta’sir stereotiplari xususiyatdir ota-ona quyi tizimi.
Ota-onalarning quyi tizimi bolalarni tarbiyalashda paydo bo‘lgan o‘zaro ta’sir shakllarini birlashtiradi. Ushbu quyi tizim ota va onadan iborat bo‘lishi mumkin, lekin ota-onalardan faqat bittasini, shuningdek, bolalarni tarbiyalashda u yoki bu tarzda ishtirok etadigan boshqa muhim shaxslarni o‘z ichiga olishi mumkin.
Bu barcha quyi tizimlarda, munosabatlarda yoki xolonlarda bizning misolimizdagi ayol turli funktsiyalarni bajaradi va har bir funktsiya o‘ziga xos ta’sir qilish naqshlariga ega. Shubhasiz, bu naqshlarning ba’zilari bir-biriga mos keladi, lekin ularning aksariyati faqat bitta quyi tizimga xosdir. Ota-ona yoki ijro etuvchi quyi tizim an’anaviy oila modelidagi kabi ota va onadan iborat bo‘lishi shart emas.


XULOSA
Bizning ma’naviy hayotimizning eng xarakterli xusuiyatlaridan biri shundaki yangi taassurotlar doimo yoyilib borayotgan bilan biz ularning faqat eng kichik ahamiyatsiz qismini ko‘rmoqdamiz .Tashqi ta’sirlar va ichki tuyg‘ularning bu qismi bizning oilamiz bilan ajralib turadi tasvirlar ko‘rinishida namoyon bo‘ladi xotirada bo‘ladi aks ettirishning mazmuniga aylanadi.Oila shaxs va jamiyat o‘rtasidagi bir vosita hisoblanib uning yuksalishi nafaqat shaxs balki jamiyat uchun ham katta yutuq sanaldi.Ularni o‘z vaqtida aniq va ma’lum bir vaqtning o‘zida odamning aqliy va jismoniy kuchlariga qaratib tashqi va ichki haqiqatning juda tor sohasiga qaratilgan .Oilani shakllantirish vazifasi nafaqat alohida psixologik jarayon sifatida rivojlanishni emas balki o‘z xoxishi istaklarini kelib chiqib shaxsiyat xususiyatlarini ham o‘z ichiga oladi.Bunda amalga oshirilgan ishlar uchun motivatsiya qiziqishning rivojlanishi amalga oshirilganda faoliyatning aniq tashkil etadi. Oila psixoterapiyasini rivojlantirish uchun avvalo turli metodikalardan foydalanish talab etiladi. Birinchi navbatda oila jamiyatda tuzilayotganda foydalanish talabi va shakllanayotganiga katta e’tibor beradi. U nikohdan tashqari bolaning tug‘ilishi, bolani er-xotin tomonidan emas, balki bir shaxs tomonidan asrab olinishi, ajrashish yoki ota-onaning vafoti natijasida shakllanishi mumkin. Farzandni tarbiyalash hatto ikki kishi uchun ham oson ish emas, hatto to‘liq bo‘lmagan oilada ham, shuning uchun yagona ota-ona ko‘pincha qo‘shimcha yordam tizimiga muhtoj. Bunday qo‘llab-quvvatlash tizimi katta oila a’zolari (bobosi va buvisi) yoki jamoa a’zolari (cherkov yoki ijtimoiy xizmat agentligi), yigit/qiz do‘sti va sobiq turmush o‘rtog‘ini o‘z ichiga olishi mumkin.
Ushbu oila qoidalari uning barcha oila a’zolariga ma’lum bo‘lgan tashqi chegarasini tashkil qiladi. Bu Tommi oiladan tashqarida do‘stlikni saqlab qolish uchun ko‘proq avtonomiyaga ehtiyoj sezmaguncha etarli edi. U ulg‘aygan sari Tommi tez-tez qo‘shnilarnikiga tashrif buyura boshladi yoki qo‘shni hovlidagi do‘stini birga o‘ynashga taklif qilardi. Ko‘p o‘tmay u otasining amakivachchasining uyiga kira boshladi va u erda uzoq vaqt o‘tirdi. Bundan buyon Tommining onasi qo‘shnilari va qarindoshlari bilan o‘z xohishi bilan emas, balki o‘g‘lining tashqi dunyoga kirib borishi natijasida bog‘lanishga majbur bo‘ldi. Oila a’zolarining o‘zgaruvchan ehtiyojlari bilan bog‘liq holda, oila tizimining chegarasini tartibga soluvchi yangi qoidalarni ishlab chiqish zarurati paydo bo‘ldi.
Chegaralar (yoki aniq belgilangan tranzaksiya naqshlari), biz Warner oilasida ko‘rganimizdek, nafaqat oilaviy tizim atrofida mavjud. Bu shaxslar va quyi tizimlar o‘rtasidagi o‘zaro ta’sir usullari, shu qadar yaxshi ma’lum va tanishki, muqobil o‘zaro ta’sir variantlari bundan keyin ko‘rib chiqilmaydi. Turli quyi tizimlardagi shaxslar o‘rtasidagi o‘zaro ta’sirlar sxemasi tarkibiy oilaviy psixoterapiyada quyi tizimlar chegaralari nomini oldi. Shunday qilib, ona va ota bir-biri bilan qizg‘in muhokama qilganda, bola ma’lum bir qayg‘uga duch keladi. Odatda, bola ichki noqulaylikni engishga urinib, suhbatini u yoki bu tarzda to‘xtatadi. Buning uchun haqiqatan ham cheksiz imkoniyatlar mavjud. Bola ota-onasining kiyimlarini tortib yoki pechenye so‘rash, ular bilan o‘ynashni talab qilish yoki singan murabbo idishining ovozidan oshxonaga yugurishga majburlash orqali e’tiborni jalb qilishga harakat qilishi mumkin. Ota-onalar o‘rtasidagi nizo paytida bolaning bunday xatti-harakatlariga javob berishning an’anaviy usuli nikoh quyi tizimining chegarasini shakllantirishga sezilarli darajada ta’sir qiladi. Bir tomondan, ota-onalar bolaning suhbatiga aralashmaslikni taklif qilishlari mumkin, masalan, "onam va dadam gaplashmoqda, aralashmang". Boshqa tomondan, ota-onalar bolaning iltimosiga darhol javob berib, janjal haqida darhol unutishlari mumkin. Ikkinchi holda, er-xotinlar o‘rtasidagi kelishmovchiliklarni hal qilib bo‘lmagani uchun, nikoh quyi tizimi atrofidagi chegara yanada chayqaladi, bu ularning munosabatlarining boshqa barcha sohalariga ta’sir qilishi mumkin. Agar bu stsenariy mo‘ljallangan yo‘nalishda davom etsa, er xotini bilan janjallashganidan keyin g‘azablangan yoki bezovtalanib, bolani murabbo to‘kib tashlaganligi uchun tanbeh qilishi va keyin xotinini bankani e’tiborsiz qoldirib ketganlikda ayblashi mumkin. bola.