Algilanan risk ve tüketiCİ etnosentrizm eğİLİMİNİn yerli marka cep telefonlarina yöneliK

---

ALGILANAN RİSK VE TÜKETİCİ ETNOSENTRİZM 

EĞİLİMİNİN YERLİ MARKA CEP TELEFONLARINA YÖNELİK 

TUTUM ÜZERİNDE ETKİSİ

*

1

Influence of Perceived Risk and Consumer Ethnocentric Tendency on Attitudes 

Towards Domestic Mobile Phone Brands

Mustafa Bilgehan Kutlu

**

2

Cumhuriyet Üniversitesi

 

Hakan Kağnıcıoğlu

Anadolu Üniversitesi

 

Özet

Son on yıldır cep telefonlarının ithalatı Türkiye cari açığı üzerinde 

olumsuz etkide bulunmaktadır. Son yıllarda yerli marka cep telefonları-

nın pazara girmesi bu durumu hafifletse de, yabancı ürünlerin pazarda 

egemen olduğu görülmektedir. Yerli üreticiler yerli temalı kampanya-

larla ürünlerine yönelik tüketici tutum ve davranışlarını etkilemeye ça-

lışmaktadır. Buna karşın tüketici davranışı, üründen algılanan risk ile 

olumsuz etkilenmektedir. Araştırmada tüketicilerin yerli marka cep te-

lefonlarından algıladıkları risk unsurları, tüketici etnosentrizm eğilimi 

ve yerli marka cep telefonlarına yönelik tutum incelenmektedir. Araş-

tırma sonucunda tüketici etnosentrizm eğilimindeki artışın yerli mar-

ka cep telefonlarına yönelik tutumu olumlu etkilediği, buna karşın risk 

algısındaki artışın tutum üzerinde olumsuz etkisi olduğu görülmektedir. 

Bunun yanında, yerli marka cep telefonları için, algılanan risk boyut-

larından en önemlilerinin finansal, performans ve zaman riski olduğu 

anlaşılmaktadır.

*

 

Bu çalışma 21. Pazarlama Kongresinde (06-08 Ekim 2016, Kütahya) bildiri olarak 

sunulmuştur.

**

  Sorumlu Yazar: Arş. Gör. Dr. Mustafa Bilgehan Kutlu,  Cumhuriyet Üniversitesi 

İİBF, Sivas, E-posta: [e-mail] 

 

Prof. Dr. Hakan Kağnıcıoğlu, Anadolu Üniversitesi İİBF, Eskişehir, E-posta: 

[e-mail] 

---

24

Algılanan Risk ve Tüketici Etnosentrizm Eğiliminin Yerli Marka Cep Telefonlarına Yönelik Tutum Üzerinde Etkisi

Anahtar kelimeler: Tüketici Etnosentrizm Eğilimi, Algılanan Risk, 

Yerli Marka

Abstract

Importation of mobile phones has deteriorated Turkey’s account de-

ficit for a decade. Although, entrance of domestic mobile phone bran-

ds to Turkish market has lessened this effect, foreign brands are still 

dominant.  By using domestic-themed marketing campaigns, domestic 

manufacturers have tried to affect consumer attitudes and behaviour. 

However, consumer behaviour for domestic brands is still negatively 

affected by risk perceptions on such products. In this study, consumer 

ethnocentric tendency, perceived risk and attitudes towards domestic 

mobile phone brands are investigated. Findings show that consumer et-

hnocentric tendency has positive whereas perceived risk has negative 

influence on consumer attitudes towards domestic mobile phone bran-

ds. In addition, financial, performance and time risk are found to be the 

most important risk facets for consumers.

Keywords: Consumer Ethnocentric Tendency, Perceived Risk, Do-

mestic Brands

GİRİŞ

Cep telefonları, ilk olarak bireylerin mobil iletişimini sağlamak 

maksadıyla ortaya çıksa da, donanım ve yazılım alanında işletmeler 

tarafından gerçekleştirilen teknolojik ilerlemeler, cep telefonu kulla-

nıcılarının hayatında önemli kolaylıklar sağlamaktadır. Günümüzde 

cep telefonlarının sağladığı faydalar, tüketiciler açısından bu ürünleri 

vazgeçilemez hale getirmiştir. 2016 yılı haziran ayı itibariyle Türki-

ye’de cep telefonu abone sayısı yaklaşık 73,6 milyon kişiye ulaşmıştır 

(TUİK, 2016). Tüketicilerin cep telefonlarına yönelik yüksek ilgisi-

nin, Türk ekonomisi üzerinde ciddi olumsuz etkisi bulunmaktadır. 

İthal ürünlerin ve yabancı markaların, cep telefonu pazarında baskın 

olmasının, bu duruma neden olduğu söylenebilir. Türkiye’nin 2000 

yılında 1 milyar dolar civarında olan cep telefonu ithalatı, 2015 yı-

lında 3,1 milyar dolar seviyelerine ulaşmıştır

1

. Son yıllarda Vestel, 

1  “İşte 15 yılda ithal telefona harcanan para”, 28.02.2016, http://www.trthaber.

com/haber/ekonomi/iste-15-yilda-ithal-telefona-harcanan-para-237273.html, 

(Erişim: 16.11.2016).

---

25

Pazarlama Teorisi ve Uygulamaları Dergisi

Mustafa Bilgehan Kutlu | Hakan Kağnıcıoğlu

Cilt 3 . Sayı 1. Nisan 2017

General Mobile ve Casper gibi yerli firmalar ürünleriyle Türkiye cep 

telefonu pazarında yer almaktadır. Yerli markalar önemli pazar payı 

kazanmayı başarmışlardır. 2016 yılı üçüncü çeyreğinde, General Mo-

bile %13 ve Vestel %7 pazar payı elde etmiştir

1

. 

Tüketici etnosentrizm eğilimi, tüketicilerin yabancı ürünlere kar-

şı ön yargıya sahip olması ve yerli ürünleri tercih etmeleriyle ilgilidir. 

Yerli marka cep telefonu üreticileri, ürünlerini yerli temalı reklamlarla 

tüketicilere sunmaktadır. Buna rağmen yabancı marka cep telefonla-

rının Türkiye pazarında baskınlığını sürdürdüğü söylenebilir. Geliş-

mekte olan ülkelerde bulunan tüketiciler yabancı markaların kaliteli 

olduklarını ve kendilerine statü simgesi sunduklarını düşünmektedir 

(Batra vd., 2000).  Etnosentrizm eğiliminin, tüketicilerin yerli marka 

ürünleri satın alma istekleri üzerinde etkisi, yerli markaların kalite 

algısının düşmesi ile zayıflamaktadır (Wang ve Chen, 2004).

Türkiye’de cep telefonlarına yönelik son yıllarda yürütülen araş-

tırmaların (Ömürbek ve Şimşek, 2012; Çelik vd., 2015; Özsoy ve İz-

mir, 2016; Kecek ve Yüksel, 2016; Ersöz vd., 2017) teknik özellikler, 

fiyat ve servis gibi tüketicilerin ürünleri tercih etmekte kullandıkları 

kriterlerin değerlendirilmesi üzerine odaklandığı görülmektedir. Söz 

konusu kriterler ya da üründen aranan yararlar, cep telefonu pazarı-

nı bölümlendirmek amacıyla da kullanılmaktadır  (Kımılıoğlu vd., 

2010). Bu çalışmada, tüketicilerin yerli marka cep telefonlarına yöne-

lik tutumlarını olumsuz etkileyebilecek ürün unsurları algılanan risk 

teorisi yardımıyla ele alınmaktadır. Diğer araştırmaların odağında tü-

ketici üründen ne bekler sorusuna yanıt aramak varken bu çalışmada 

üründen neden kaçınır sorusu araştırılmaktadır. 

Bu çalışma, tüketici etnosentrizm eğiliminin ve tüketicilerin 

yerli marka cep telefonlarından algıladıkları riskin, yerli marka cep 

telefonlarına yönelik tutumlarına etkisini belirlemeyi amaçlamakta-

1  “Türkiye akıllı telefon pazarı ölüm kalım savaşı veriyor!”, 26.12.2016,

 http://teknoyo.com/turkiye-akilli-telefon-pazari-2016-ucuncu-ceyrek-sonuclari/, 

(Erişim: 11.03.2017).

---