Alek san dra Bu jacz Psychologia JakoÊci ˚ycia



Yüklə 221,94 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/8
tarix20.09.2017
ölçüsü221,94 Kb.
#675
1   2   3   4   5   6   7   8

115

do Êwiad cze nia dzia 

ła po 

dob nie jak po 



zy tyw ny afekt – nie ró˝ 

ni cu je za 

cho waƒ,

a wi´c po ja wia si´ tak ˝e w przy pad ku kra dzie ˝y czy za ˝y wa nia nar ko ty ków (Del le

Fa ve i Bas si, 2009). Z tra dy cji ba daƒ nad opty mal nym do Êwiad cze niem wy wo dzi

si´ „me to da po mia ru do Êwiad czeƒ” (ESM 

– Expe rien ce Sam pling Me thod

), w ory -

gi nal nej wer sji po le ga jà ca na za opa trze niu oso by ba da nej w pa ger, któ ry uru cha -

mia si´ w lo so wo wy bra nych mo men tach. Na sy gnał pa ge ra ba da ny ma okre Êliç,

jak si´ czu je w da nym mo men cie (do kład niej szy opis me to dy w Csik szent mi ha lyi,

2005, s. 19). Opra co wa no rów nie˝ me to dy kwe stio na riu szo we ba da jà ce prze pływ

(ina czej uwznio 

Êle nie, unie 

sie nie) ro 

zu mia ne za 

rów no ja 

ko stan, jak i ce 

cha

(np. 


Flow Sta te Sca le

oraz 


Di spo si tio nal Flow Sca le

, Jack son i Eklund, 2002). 

W wer sji pol skiej do st´p ne sà przy naj mniej dwie ska le od no szà ce si´ do eu daj mo -

ni stycz nej de fi ni cji szcz´ Êcia. Na le ˝à do nich pol ska wer sja 

Ste en Hap pi ness In dex

,

mie rzà ce go trzy czyn ni ki – przy jem noÊç, za an ga ˝o wa nie oraz po czu cie sen su (Kacz -



ma rek, Staƒ ko -Kacz ma rek i Do mbrow ski, 2010), oraz Ska la Mo ty wów He do ni stycz -

nych i Eu daj mo ni stycz nych HEMA (Bu jacz, Vit tersø, Hu ta i Kacz ma rek, 2012).

Powiàzanie obszarów badawczych – przyczyny

i korelaty dobrostanu

He do nizm i eu daj mo nizm cz´ sto nie sta no wià 

expli ci te

przed mio tu ba daƒ, ale sà

trak to wa ne ja ko bar dziej lub mniej ukry te pod sta wy teo re tycz ne w ró˝ nych pro -

gra mach ba daw czych. Wie lu współ cze snych ba da czy de fi niu je za sad ni cze ró˝ ni ce

po mi´ dzy do bro sta nem he do ni stycz nym i eu daj mo ni stycz nym, od wo łu jàc si´ do

od mien nych per 

spek tyw (np.  ba 

da nia po 

rów naw cze: Comp 

ton i in.,1996; King

i Na pa, 1998; McGregor i Lit tle, 1998). 

Mo ty wy. Ana li za po wo dów, dla któ rych po dej mo wa ne sà kon kret ne ak tyw no Êci,

po zwa la na ich zró˝ ni co wa nie na he do ni stycz ne (np. dà ˝e nie do re lak su, za do wo le -

nia) oraz eu daj mo ni stycz ne (np. dà ˝e nie do oso bi ste go ide ału, roz wo ju umie j´t no -

Êci – Hu ta i Ry an, 2010). Mo ty wy po dej mo wa nia dzia ła nia mo˝ na rów nie˝ mie rzyç

na in nym wy 

mia rze – od dzia 

łaƒ au 

to no micz nych (po 



dej mo wa nych ze wzgl´ 

du

na ich war toÊç sa mà w so bie) do kon tro lo wa nych (za le˝ nych od ze wn´trz nych na -



gród). Po 

zwa la to na okre 

Êle nie zwiàz 

ków re 


gu la cji ak 

tyw no Êci z do 

bro sta nem

(np. De ci i Ry an, 2000). Oka zu je si´, ˝e suk ces wy ni ka jà cy z dzia ła nia po wo do wa -

ne go mo 

ty wa cjà we 

wn´trz nà owo 

cu je wy˝ 

szym po 

czu ciem wi 

tal no Êci jed 

nost ki,


w po rów na niu z dzia ła niem po wo do wa nym mo ty wa cjà kon tro lo wa nà (Nix, Ry an,

Man ly i De ci, 1999), zaÊ au to no micz na re gu la cja ak tyw no Êci jest spój na z za ło ˝e nia -

mi idei eu daj mo ni stycz nych. 

Emo cje. Po stu lu je si´ roz pa try wa nie ca łe go za kre su mo˝ li wych emo cji czło wie ka

na wy mia rach za rów no przy jem ne -nie przy jem ne, jak i ak tyw ne -bier ne (np. Vit tersø

He do nizm i eu daj mo nizm w ba da niach psy cho lo gii po zy tyw nej

PJZ 01 12_PJZ 01 12.qxp  3/4/13  4:44 PM  Page 115



i in., 2005). Po wo du je to dal sze ró˝ ni co wa nie w ob r´ bie te go, co na le ˝a ło by uwa ˝aç

za przy jem noÊç, gdy˝ do tej ka te go rii na le ˝eç mo ˝e za rów no za an ga ˝o wa nie (przy jem -

ne, ak tyw ne), jak i sa tys fak cja (przy jem ne, nie ak tyw ne). Te dwa ro dza je emo cji ma jà

do speł nie nia in ne funk cje, u pod staw któ rych le ˝à naj praw do po dob niej ró˝ ne neu ro -

prze kaê ni ki – opio idy zwià za ne sà z od czu wa niem przy jem no Êci, do pa mi na z za an ga -

˝o wa niem (Vit tersø, 2012). Ba da nia nad prze pły wem (

flow

) po twier dza jà tak ˝e ist nie -



nie ró˝ nic po mi´ dzy przy jem no Êcià a za an ga ˝o wa niem. W ba da niach tych wià ˝e si´

sa tys fak cj´ z wy so kim po zio mem wy zwaƒ i umie j´t no Êci oraz przyj mu je si´, ˝e przy -

jem noÊç mo ˝e byç od czu wa na nie za le˝ nie od rów no wa gi tych dwóch ele men tów (np.

Mo ne ta i Csik szent mi ha lyi, 1996). Ze wzgl´ du na cha rak te ry sty k´ funk cjo nal nà mo˝ -

na wi´c mó wiç o dwóch ro dza jach po zy tyw nych emo cji, co sta je si´ pod sta wà roz ró˝ -

nie nia dwóch pod sys te mów do bro sta nu psy chicz ne go – eu daj mo ni stycz ne go (zwià za -

ne go z za an ga ˝o wa niem) oraz he do ni stycz ne go (zwià za ne go z przy jem no Êcià). 

Podsumowanie

Po dział na eu daj mo nizm i he do nizm w psy cho lo gii po zy tyw nej za czàł mieç du ˝e zna -

cze nie sto sun ko wo nie daw no. W Pol sce jest to po dział na dal bar dzo rzad ko sto so wa -

ny (np. Paw lik, 2011). Kra jo wa psy cho lo gia po zy tyw na opie ra si´ przede wszyst kim

na ba da niach z ob sza ru psy cho lo gii zdro wia, gdzie pod sta wo wym po j´ ciem po zo sta -

je ja koÊç ˝y cia, rza dziej zaÊ szcz´ Êcie. Ba da si´ wi´c np. za le˝ no Êci mi´ dzy na stro jem,

do mi nu jà cym afek tem a po czu ciem ja ko Êci ˝y cia (Traw ka i Der bis, 2006). Po czàt ko -

wo rów 

nie˝ za 


gra nicz ne ba 

da nia w tej dzie 

dzi nie by 

ły pro 


wa dzo ne bez po 

dzia łu


na he do nizm i eu daj mo nizm, co pro wa dzi do py ta nia, na ile w ogó le ta ki po dział jest

po trzeb ny w my Êle niu o szcz´ Êciu czło wie ka (Ka sh dan i in., 2008). 

Dys ku sja nad he 

do ni stycz nà lub eu 

daj mo ni stycz nà de 

fi ni cjà do 

bro sta nu ma

jed nak du ˝e szan se przy czy nie nia si´ do roz wo ju psy cho lo gii po zy tyw nej oraz lep -

sze go zro zu mie nia, czym jest szcz´ Êcie. Ka˝ da z kon cep cji, kon cen tru jàc si´ na ró˝ -

A. Bu jacz, E. Hor now ska

116

Ta be la 4. Dwie per spek ty wy my Êle nia o do bro sta nie psy chicz nym

Przy czy ny

Po dej Êcie

teo re tycz ne

Emo cje

Al ter na tyw ne



wa run ki

po sia da nie (

ha ving)

dà ˝e nie (

get ting)

uty li tar ne

przy jem noÊç 

i sa tys fak cja

lu bie nie, sym pa tia,

osià gni´ cie ce lu

by cie (

be ing)


ro bie nie (

do ing)


mo˝ li wo Êcio we

za an ga ˝o wa nie

i za in te re so wa nie

chce nie, pra gnie nie, 

dà ˝e nie do ce lu

èró dło: Vit tersø, Dyr dal i Røysamb, 2005.

PJZ 01 12_PJZ 01 12.qxp  3/4/13  4:44 PM  Page 116



Yüklə 221,94 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə