Alek san dra Bu jacz Psychologia JakoÊci ˚ycia

111

łecz ny mi), co owo co waç b´ dzie wi´k szym po czu ciem sen su i za an ga ˝o wa niem, nie -

ko niecz nie jed nak przy jem no Êcià (McGregor i Lit tle, 1998). Tak ro zu mia ne na sta -

wie nia umy 

sło we mo˝ 

na uznaç za roz 

łàcz ne (gdzie he 

do nizm ozna 

cza dzia 

ła nie

w ce lu osià gni´ cia przy jem no Êci, zaÊ eu daj mo nizm dzia ła nie b´ dà ce ce lem sa mym

w so bie) lub rów no le głe, co wy da je si´ lep sze z punk tu wi dze nia naj now szych ba -

daƒ. Stu dia nad orien ta cjà he do ni stycz nà i eu daj mo ni stycz nà, de fi nio wa nà ja ko pro -

fil aspi ra cji ˝y cio wych i ce lów dzia łaƒ czło wie ka, po twier dza jà bo wiem tzw. hi po te -

z´ peł 

ne go ˝y 

cia. Jest ona wnio 

skiem z ba 

daƒ, w któ 

rych naj 

wy˝ szy po 

ziom

do bro sta nu psy chicz ne go osià gn´ ły oso by kie ru jà ce si´ w swo im dzia ła niu za rów no

mo ty wa mi he do ni stycz ny mi, jak i eu daj mo ni stycz ny mi (np. Pe ter son i in., 2005).

Ta kie rów no le głe ba da nie obu mo ty wów dzia ła nia ma wi´c dwie istot ne za le ty (Hu -

ta i Ry an, 2010):

He do nizm i eu daj mo nizm w ba da niach psy cho lo gii po zy tyw nej

Ta be la 3. Ze sta wie nie zwiàz ków mi´ dzy kon struk ta mi eu daj mo ni stycz ny mi a ele men ta mi

su biek tyw ne go do bro sta nu

èró dło

Kon struk ty 

eu daj mo ni stycz ne

Po zy tyw ny

afekt

Ne ga tyw ny

afekt

Sa tys fak cja

z ˝y cia

Vit tersø, Dyr dal

i Røysamb,

2005

cie ka woÊç 

0,22**

Schu el ler

i Se lig man,

2010

za an ga ˝o wa nie

sens

0,62**

0,53**

–0,27**

–0,23**

0,54**

0,52**

Vit tersø, 2003

otwar toÊç na

do Êwiad cze nie

0,16*; 0,25*

King, Hicks,

Krull i Del 

Ga iso, 2006

sens

0,38**; 0,45**

–0,35**; –0.47**

Fo wers, Mol li ca

i Pro cac ci, 2010

roz wój oso bi sty

cel w ˝y ciu 

po zy tyw ne re la cje

sa mo re ali za cja

0,26**   0,43**

0,36**   0,28**

–0,19*

–0,43**

–0,37**   –0,33**

0,31**

0,54**

0,55**

0,37**

Brown i Ry an,

2003

uwa˝ noÊç

0,16**; 0,31**;

0,35**; 0,40**;

0,29**

–0,37**; –0,33**;

–0,34**; –0,42**;

–0,39***

0,26**; 0,37**

Szcze Êniak

i So ares, 2011

wdzi´cz noÊç  

na dzie ja

0,49**

0,25**

Ka sprzak, 2010

sa tys fak cja 

z re la cji

0,32*

* p<0,05; ** p<0,01

èró dło: opra co wa nie wła sne na pod sta wie li te ra tu ry wska za nej w ta be li.

PJZ 01 12_PJZ 01 12.qxp  3/4/13  4:44 PM  Page 111

---

• Od dzie la he do nizm i eu daj mo nizm od psy chicz ne go do bro sta nu jed nost ki, przez

co mo ty wy te mo gà byç trak to wa ne ja ko je go pre dyk to ry.

• Po zwa la zba daç oba mo ty wy w re la cji do te go sa me go ze sta wu zmien nych wy -

ni ko wych. 

Rów no le głe ana li zo wa nie obu kon struk tów trak tu je he do nizm i eu daj mo nizm

ja ko wza jem nie nie wy klu cza jà ce si´ struk tu ry, dzi´ ki cze mu mo˝ li we jest ana li zo -

wa nie za rów no sy tu acji, w któ rych ka˝ de z nich wy st´ pu je od dziel nie, jak i ta kich,

gdzie dzia ła jà one ra zem lub ˝ad ne z nich nie jest obec ne. Ta kie po dej Êcie po zwa -

la na bar dziej ho li stycz ne spoj rze nie na pro blem do bro sta nu psy chicz ne go i jest za -

le ca ne za rów no przez ba da czy o po glà dach bli˝ szych he do ni zmo wi, jak i eu daj mo -

ni zmo wi (np. Bi swas -Die ner i in., 2009; Wa ter man, 2008).

Pro ble my zwià za ne z ba da niem he do ni zmu

He do ni stycz ne szcz´ Êcie jest ba da ne za rów no na po zio mie po rów naƒ mi´ dzy jed nost -

ka mi, jak i mi´ dzy Êred nim po zio mem szcz´ Êcia po szcze gól nych na ro dów czy spo łe -

czeƒstw (np. 

World Da ta ba se of Hap pi ness

, Ve en ho ven, 2001). Po mi mo wy da wa ło by

si´ prost szej de fi ni cji szcz´ Êcia w ob sza rze he do ni stycz nym, wàt pli wo Êci w ba da niach

nad nim wcià˝ bu dzà co naj mniej dwa pro ble my – pierw szy do ty czy roz łàcz no Êci afek -

tu ne ga tyw ne go od po zy tyw ne go, a dru gi aspek tu tem po ral ne go ba daƒ.

Pro blem roz łàcz no Êci afek tu. Prze ło ˝e nie po j´ cia przy jem no Êci na grunt psy cho lo -

gicz ny mo ˝e byç trud ne głów nie ze wzgl´ du na pro blem roz łàcz no Êci afek tu po zy tyw -

ne go i ne ga tyw ne go (Die ner i Em mons, 1984). He do ni stycz na kon cep cja szcz´ Êcia

spro wa dza te dwie ka te go rie do jed nej dy men sji: roz ró˝ nie nia mi´ dzy do brym a złym,

przy jem nym a nie przy jem nym (np. Kah ne man, 1999). Jed nak naj now sze ba da nia,

tak ˝e neu ro lo gicz ne, wska zu jà ra czej na dwa od mien ne sys te my re gu la cyj ne, gdzie

re duk cja uczuç ne ga tyw nych pro wa dzi do osià gni´ cia sta nu wzgl´d nie neu tral ne go,

nie zaÊ wzro stu afek tu po zy tyw ne go (Lar sen i in., 2002/2004). Sze rzej ten wa˝ ny pro -

blem oma wia m.in. Die ner i współ au to rzy (1985), wska zu jàc na ko niecz noÊç roz ró˝ -

nie nia mi´ dzy in ten syw no Êcià a cz´ sto Êcià od czu wa nia po zy tyw ne go i ne ga tyw ne go

afek tu. O ile bo wiem in ten syw noÊç uczuç ne ga tyw nych i po zy tyw nych jest sil nie do -

dat nio sko re lo wa na, to cz´ stoÊç wy st´ po wa nia obu afek tów ju˝ nie jest ze so bà zwià -

za na. Naj now sze ba da nia wska zu jà jed nak, ˝e w dłu˝ szej per spek ty wie cza so wej afekt

po zy tyw ny peł ni swe go ro dza ju ro l´ ochron nà, „za po bie ga jàc” cz´ ste mu wy st´ po wa -

niu afek tu ne ga tyw ne go i je go skut kom (Fre drick son, Man cu so, Bra ni gan i Tu ga de,

2000; Mo ne ta, Vul pe i Ro ga ten, 2012). 

Pro blem kon tek stu cza so we go. Wy ni ki ba daƒ pro wa dzo nych w ró˝ nych kon tek -

stach cza so wych po ka zu jà, ˝e ocze ki wa nia lu dzi co do te go, jak wpły nie na nich da -

ne wy da rze nie, ró˝ nià si´ od ich od czuç pod czas te go wy da rze nia. Oka zu je si´ tak ˝e,

˝e obie wcze Êniej sze oce ny wła sne go sta nu emo cjo nal ne go – prze wi dy wa na i ak tu -

A. Bu jacz, E. Hor now ska

112

PJZ 01 12_PJZ 01 12.qxp  3/4/13  4:44 PM  Page 112

---