Açıq Büdcə İndeksi 2010: nəticələr və tövsiyyələr

• Açıq Büdcə İndeksi 2010:

• nəticələr və tövsiyyələr

• Kənan Aslanlı

• IBP-nin yerli eksperti

• 28 oktyabr 2010-cu il

Aşıq Büdcə İndeksi nədir?

• Açıq Büdcə İndeksi (Open Budget Index - OBI) xüsusi sorğu vasitəsilə ölkələrin büdcə prosesinin şəffaflığını ümumi şəkildə ölçməyə və digərləri ilə müqayisə etməyə imkan verən indeksdir.

• Bu indeks Beynəlxalq Büdcə Tərəfdaşlığı (International Budget Partnership) təşkilatı (ABŞ) tərəfindən hazırlanır.

OBI 2010

• 8 vacib büdcə sənədi barədə 123 suallıq (bu suallardan 92-si əsasdır) sorğu 94 ölkədən seçilən yerli partnyor təşkilatlar tərəfindən doldurulmuşdur.

• Azərbaycan tərəfdən yerli tərəfdaş MBQ üzvü olan İctimai Vəsaitin Monitorinqi Mərkəzi olmuşdur.

• Tədqiqat əsasən 2008-2009-cu büdcə illəri ərzində olan dəyişiklikləri əhatə etmişdir.

• Azərbaycan üzrə yerli tədqiqatçının ilkin fikirlərinə iki əlavə anonim şərhçinin və hökümət nümayəndəsinin qeydləri olmuşdur.

Azərbaycanın mövqeyi

• OBI 2010 – 94 ölkə arasında 52-ci yer (OBI 2008 – 85 ölkə arasında 50-ci yer, OBI 2006 – 59 ölkə arasında 45-ci yer)

• Azərbaycan 100 mümkün baldan 43 bal toplayıb

• Bu OBI 2010 üzrə orta səviyyədən (42 bal) 1 bal çoxdur.

• Neft və qaz gəlirlərindən asılı 24 ölkənin orta səviyyəsindən (26 bal) 17 bal çoxdur.

OBI üzrə son 3 sorğunun nəticələri

Azərbaycanın mövqeyindəki irəliləyişin səbəbləri

• Hesablama Palatasının veb səhifəsində dövlət büdcəsi və DSMF-nin büdcəsi üzrə qanun layihələrinə rəylər intensiv şəkildə yerləşdirilmişdir (http://ach.gov.az/?/az/content/168/).

• Büdcə zərfində dövlət büdcəsinin izahatı hissəsi bir qədər detallaşdırılıb, vergi daxilolmalarında neft və qeyri-neft sektoru bölgüsü aparılıb.

• Maliyyə Nazirliyi 2008 və 2009-cu illərdə bir neçə dəfə dövlət büdcəsinin icrası ilə bağlı aralıq hesabat açıqlamışdır.

Şəffaflıq və milli gəlir arasında əlaqə

Azərbaycan və qonşuları büdcə şəffaflığı güzgüsündə

Azərbaycan üçün tövsiyyələr

• “Vətəndaş büdcəsi” (citizens budget) və “Büdcə öncəsi bəyanat” (pre-budget statement) hazırlanmalı və yayılmalıdır;

• Dövlət büdcəsi üzrə qanun layihələrinin, aralıq büdcə hesabatlarının və icra olunmuş büdcə üzrə hesabatların məzmunu və əhatəliliyi daha da zənginləşdirilməlidir;

• Parlamentdə ictimaiyyət nümayəndələrinin iştirakı ilə geniş tərkibdə açıq büdcə dinləmələri keçirilməlidir;

• Parlament yalnız büdcə layihəsi müzakirə olunanda və təsdiqlənəndə deyil, büdcə icra olunanda da onun üzərində nəzarət imkanları əldə etməlidir;

• Hesablama Palatasının (HP) rəyləri və audit hesabatları bütün büdcədənkənar fondları əhatə etməlidir. İndiki halda HP-nin Dövlət Neft Fondunun büdcəsi üzrə rəyləri açıqlanmır və orada hər hansı auditin aparılması haqda məlumatlar verilmir.

• Təşəkkür edirəm !!!