A. M. Allahverdiyev m.İ. Bağirova
Yüklə 320 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- A.M .ALLAHVERDİYEV M.İ.BAĞIROVA QANIN LABORATOR TƏDQİQİNİN KLİNİK- DİAQNOSTİK ƏHƏMİYYƏTİ ( D ə r s v a s a i t i )
- A.M. Əfəndiyev Aüahverdiyev A.M., Bağırova M.İ.
- “Səda’ nəşrıyyatı M 653(07)2003 ISBN 5-8020-1652-4 MÜQƏDDİMƏ
- A.M.Allahverdiyev, M.İ.Bağırova QANIN ÜMUMİ KLİNİK ANALİZİ V Ə DİGƏR ÜMUMİ GÖSTƏRİCİLƏRİ
| A.M .ALLAHVERDİYEV M.İ.BAĞIROVA QANIN LABORATOR TƏDQİQİNİN KLİNİK- DİAQNOSTİK ƏHƏMİYYƏTİ ( D ə r s v a s a i t i ) BAKI - 2003 Elm i redaktor: professor S.Ə.Cavadov RəWçildr: Azoıbaycan MEA-nın müxbir üzvü, prof TAAğayev professor A.M. Əfəndiyev Aüahverdiyev A.M., Bağırova M.İ. QANIN LABORA- TOR TƏDQİQINİN KLİNİK-DİAQNOSTİK ƏHƏMİYYƏTİ. - B a k ı, 2002,134 səh. Kitab qanın klinik-laborator analizlərinin diaqnostik əhə- m iyyətinə həsr edilmişdir. Burada qanın analitik göstəriciləri- nin m ənşəyi və fizioioji roiu haqqında mə'lumat və bu göstəri- cilərin orta normal göstəricilərdən fərqlənm əsinə səbəb olan patoloji proseslərin siyahısı verilmişdir. Kitabda verilən mə'İumatlar analitik göstəricilərdən diaqnostikada istifadə edilməsi üçün zəmin yaradır. Kitab həkim lər, biokimyaçılar, patofizioloqlar və tibb təhsili alan tələbələr üçün nəzərdə tu- tulmuşdur. АхэгЬаусап Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Elmi-Tibbi Şurasımn 25 dekabr 2002~ci il tarixli (protokol N°4}) qəran ilə çap edilir. ^ 4702060202 „ Ə -------------------- “Səda’ nəşrıyyatı M 653(07)2003 ISBN 5-8020-1652-4 MÜQƏDDİMƏ X əstəliklərə qısa m üddətdə və dəqiq diaqnoz qoymaq hər bir həkim in qarşısmda duran ən raühüm problem lərdən biridir. Çünki həkim in seçdiyi müalicə taktikasmın effektivliyi ilk növbədə xostəliyin diaqnozunun düzgünlüyündən asılıdır. A dətən həkim xəstəlikiərə ilkin diaqnoz qoymaq üçün ilk növ- bədə müayinə zamanı aşkara çıxan klinik əlam ətlərə əsaslamr. Lakin çox vaxt ümumi raüayinə üsulları (vizual müayinə, per- kussiya, palpasiya, auskultasiya və s.) zamanı müşahidə edilən klinik əlam ətlər dəqiq diaqnostika üçün kifayət etmir, b ə ’zən isə buna həkimin səriştəsizliyi mane olur. Bundan əlavə, bir sıra xəstəliklərin atipik keçməsi də diaqnozun müəyyənləş- dirilməsi sahəsində əlavə çətinlikler törəde bilər. Bütün bunla- ra görə, klinik analizlərin nəticələrindən istifade etmək diaq- nostikanın olduqca mühüm və m əs’uliyyətli m ərhələlerindən biri hesab edilməlidir. Юinik analizlər diaqnostikaya yardım göstərm əklə bərabər, həm də müalicənin nəticələrinə və sağalma prosesinin intensivliyinə nəzarət etm əyə imkan verən çox mühüm vasitələrdir. Bu üsuliardan yetərincə istifadə edil- məsi isə təkcə həkim dən deyil, həm də onun sərəncamında olan klinik-diaqnostik labaratoriyanın təchizat səviyyəsindən, eləcə də kadrpotensiahndan asılıdır. Biz, bütün bunlan nəzərə alaraq, qanm analitik göstəricilərinin diaqnostik əhəm iyyətinə dair m ə ’lumatları toplamağı və kitab şəkİində çap edərək hə~ kimlərin m ühakim əsinə verməyi qərara aldıq. Bu kitabda qa nm m üxtəlif göstəricilərinin analizi zamam əldə edilən nə- ticələr, bu nəticələrin orta normal göstəricilərdən fərqlənm ə- sinə səbəb olan xəstəlik və patoloji proseslər haqqmda m ə ’Iumat vermişik. Kitabda qanın formalı elementlərinin, qan zülallanm n (proteinlərin), enzimlərin (fermentlərin), hormon- larm, immunoqlobulinlərin, vitaminlərin və bir sıra digər gös- təricilərin artmasına və azalmasına səbəb olan xəstəliklərin siyahısı verilmişdir. Ümid edirik ki, bu kitab xəstəliklərin di- aqnostikasında mövcud olan problemlərin bir qisminin aradan qaldınlmasmda həkim lərə yardımçı olacaq. Kitabın yazılması zamanı m üxtəlif dillərdə (ingilis, ras, türk və Azərbaycan dil- ləri) nəşr edilmiş ədəbiyyat m ənbələrindən istifadə etraiş və uzun iliərdən bəri elmi və praktik fəaliyyətim izdə əldə et- diyimiz təcrübələrə esaslanmışıq. Azərbaycan eiminin dünya elminə inteqrasiyasmı nəzərə alaraq, kitabda beynəlxalq ter- m inlerə üstüniük vermişik. Kitabdan istifadə edəcək hörmətli oxuculara vacib bir mə- qamı da çatdırmaq istəyirik. Burada qamn m üxtəlif göstərici- ləri üzrə verilən normativlər m üxtəlif labaratoriyalarda, müx- te lif metodlar vasitəsilə əldə edilmiş və bir-birindən fərqlənən vahidlərlə ifadə edilmişdir. Buna görə oxuculanm ız kitabda verilən normativləri raütləq göstərici kimi qəbul etmeməli, yeri gəldikdə öz çahşdıqlan müalicə ocaqlanm n labaratoriya- lannda alınmış orta göstəricilərə əsaslanmalıdırlar. Kitab geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutuimuşdur. Bu kitabdan nəzəri tibb sahəsində çalışan m ütəxəssislər, həkim- lər, tələbələr və eləcə də, öz sağlamlığı ilə raaraqlanan h ər bir şəxs istifadə edə bilər. Oxuculann kitab haqqında təklif və tenqidi qeydləri müəl- liflər tərəflndən böyük məmnuniyyətlə qebui ediləcəkdir. A.M.Allahverdiyev, M.İ.Bağırova QANIN ÜMUMİ KLİNİK ANALİZİ V Ə DİGƏR ÜMUMİ GÖSTƏRİCİLƏRİ Formalı elementlərin (qan hüceyrələrinin) m iqdannın tə'yin ediiməsi qanm ümumi analizinin əsas mərhələsidir. Umumi analizə qamn m üəyyən həcm vahidində olan hüceyrə element- lərindən eritrositlərin (və eritroid toxumaya aid olan digər hü- ceyrələrin), leykositlərin ve trombositlərin saymm m üəyyən- ləşdirilm əsi aiddir. Bunlardan əlavə, qanın ümumi a^alizinə hemoqlobinin qatılıgmın müəyyənləşdirilməsi, leykositar düs- turun (y ə’ni m üxtəlif leykosit növlərinin faizlə m iqdannın he- sablanması) və eritrositlərin çökmə sür'ətinin (EÇS) təyin edii- məsi daxildir. A dətən ümumi analiz üçün labaratoriya praktikasmda sol əlin dördüncü (adsız) barmağının yumşaq toxumasından və ya qulaq sırğalığından götürülən kapillyar qandan istifadə edilir, lakin xüsusi analizatorlarla aparUan tədqiqat zamanı dirsək ve- nasmdan götürülən venoz qandan da istifadə etm ək olar. ICa- pillyar qanı götürmək üçün skariflkatorlardan istifadə edirlər. Bu m əqsədlə əvvəllər tətbiq edilən frank i>^əiərindən hazırda istifadə edilmir. Ə vvəllər skarifikatorlan istifadə edildikdən sonra yuyub, sterilizatorda qaynadır və 2 saat 180” С tempera- turda quruducu şkafda saxlayırdılar. Son vaxtlarda isə birdəfə- lik istifado edilən skarifıkatorlar işlədilir. Q an g ö tü rm o k ü çü n sol o lin dördım cü b a rm a ğ m ın u c hissosinin dorisi spirtlo isladılm ış p a m b ıq la silinir v ə sk arifık ato r y u m ş a q toxıım anın 2-3 m m d o n n liy in ə yeridilir; bu z a m a n b a n n a q orta xotdon bir q ə d o r aralıdan d c şilm o lid ir. Çiinki bu s a h o d ə kapilyar ş o b ə k o si d a h a six olur. Y a ralan m ış sah o d o n q a n s ə r b ə s t g ə lm ə lid ir. B u n d an ö t m barm ağı sıx d ıq d a götüriilon q a n a to x u ın a m a y e si q a rışa b ilər; bu iso a n a liz d ə n alın an n o tic o lə rin t ə h r i f o lım m a s ın a s ə b ə b Ф olur. Analiz üçün qam fıziki (və ya zehni) gərginlikdən, fiziote- rapevtik müalicə üsullannın tətbiqindən, dərman maddələrinin parenteral yolla yeridilməsindən, rentgenoloji m üayinədən və orqanizmin fizioloji halma tə'sir göstərə bilən digər prosesiər- dən sonra götürmək m əsləhət göriilmür. M üayinələri yalmz günün eyni saatlannda təkrarlamaq lazımdır. Çünki qanm mor- foioji və biokimyəvi tərkibi gün ərzində dəyişikliklərə uğraya bilər. Yüklə 320 Kb. Dostları ilə paylaş:
|