5-Mavzu. Yordamchi sex va xo’jaliklarda ishlab chiqarishni tashkil etish. Asboblar va texnik uskunaga bo’lgan extiyojni rejalashtirish. Uslubiy ko’rsatmalar

5-Mavzu. Yordamchi sex va xo’jaliklarda ishlab chiqarishni tashkil etish.
Asboblar va texnik uskunaga bo’lgan extiyojni rejalashtirish.
Uslubiy ko’rsatmalar
Korxonaning texnik asboblarga bo’lgan extiyojini mahsulot yoki ishlab chiqarish rejasini bajarish uchun sarflanadigan sarflarga va ishlab chiqarishning uzluksizligini ta’minlashga xizmat qiluvchi zaxiralardan tashkil topadi.
Ishlab chiqarish jarayonini uzluksizligini ta’minlash uchun zarur bo’ladigan asbob- uskunalar soni,har bir uskuna turi bo’yicha uning sarfi, zaruriy aylanma fondlarini tashkil etish va reja yili boshiga bo’lgan haqiqiy qoldiqlar asosida hisoblanadi.
Asbob- uskuna sarfi deganda uning mahsulot ishlab chiqarish jarayonida to’la ishdan chiqadigan miqdori tushuniladi. Asboblar sarfi quyidagi formuladan hisoblanadi.
=
bu yerda:
m - ushbu asbob yordamida ishlov beriladigan mahsulot turi soni, dona.
N_det - reja yilida ishlov beriladigan detallar soni, dona.
M_i - 1 detal uchun mashina vaqti,soat.
- asbobni to’la ishdan chiqishini hisobga oluvchi koeffitsent. (0,05 – 0,3).
t^ey - asbobni to’la ishdan chiqquncha ishlash mashina vaqti.
Ishlab chiqarishning uzluksizligini ta’minlash uchun korxonada mavjud bo’lishi lozim bo’lgan asbob- uskunalar miqdori aylanma fond deyiladi.
Aylanma fond miqdori yirik korxonalarda maxsus formulalar asosida, kichik korxonalarda esa o’tgan yilgi hisobot ko’rsatkichlari asosida aniqlanadi. Asbob- uskunaga bo’lgan umumiy talab quyidagi formuladan hisoblanadi.
N^um = A^as + Q^ay - Q^xak
Bu yerda:
Q^xak – rejalashtirilayotgan davr boshiga uskunalarning haqiqiy zaxirasi, dona.
Asbob- uskunalar partiyasi buyurtma miqdori va buyurtmani takrorlash davriyligi ana shu asbob- uskunalarni ishlatish va sotib olishni rejalashtirish sistemasiga asosan belgilanadi. Bunday sistemalar ichida «max – min» sistemasi progressiv hisoblanib, unga ko’ra kerakli turdagi asbobning maksimal va minimal zaxiralari miqdori belgilanadi. Minimal zaxira miqdori tajriba yo’li bilan quyidagi formuladan aniqlanadi.
Q_max = Q_min + A_M^{`</sup> T.
bu yerda:
A<sub>M</sub><sup>`} - asbob- uskunalarning oylik sarfi.
T – uskunalarni keltirish davriyligi.
Buyurtma berish vaqti buyurtma nuqtasi bilan belgilanadi, ya’ni, ushbu ko’rsatkich yangi partiyaga buyurtma berish zarurligini ko’rsatadi.
Buyurtma nuqtasi quyidagicha aniqlanadi.
Q^bi = Q_min + A`T⁰
T⁰ – buyurtmani tayyorlash va bajarish davri.
Aylanma fond hamda max va min zaxira o’rtasida quyidagi munosabat mavjud.
Q^ay = Q_min + Q_min / 2
Bundan
Q max = 2Q^ay – min
P = Q max – Q min