Celal BAYRAK, Sevim BEZEN, Işıl AYKUTLU
20
İlk soru olarak araştırmaya katılan fizik öğretmenlerine
“11. sınıf fizik öğretim
programında yer alan konular arasından kavramsal olarak öğrencilerin öğrenmede en çok
zorluk çektikleri konu/konular hangisidir? Açıklayınız.” sorusu yöneltilmiştir. Fizik
öğretmenlerinin dokuz (%45)’u “Kuvvet ve Hareket” ve “Modern Fizik” ünitelerinde
öğrencilerin öğrenmede zorluk çektiğini belirtirken, sekiz (%40)’i “Manyetizma” ünitesinde ve
altı (%30)’sı da “Madde ve Özellikleri” ünitesindeki katı, sıvı ve gazlarda basınç konularında
öğrencilerin zorluk çektiğini düşünmektedirler (Tablo 1).
Tablo 1: Öğrencilerin öğrenmede zorluk çektikleri üniteler ve konular
Öğretmen Yanıtları
Öğretmen
Sayısı
(f)
Öğretmen
Yüzdesi
%
Kuvvet ve Hareket
(Net torkun sıfır olduğu durumda dönen bir cismin hareketi
Net kuvvetin ve net torkun sıfır olduğu durumda bir cismin hareketi)
9
45
Modern Fizik
(Işığın tanecikli özelliği
Parçacıkların dalga özelliği)
9
45
Manyetizma
(Manyetik alan ve manyetik alan kaynakları)
8
40
Madde ve Özellikleri
(Katı, sıvı ve gazlarda basınç)
6
30
Dalgalar
(Ses dalgaları)
3
15
Öğretmenler 11. sınıf fizik öğretim programında bulunan ve öğrencilerin öğrenmede
zorluk çektiğini belirttikleri bu konulardaki zorlukların öğrencilerin matematiksel işlem
eksikliklerinden, konulara ayrılan zamanın yetersiz olmasından, konularla ilgili deneysel
çalışmaların yapılamamasından ve “Modern Fizik” ünitesinin öğrencilere soyut gelmesinden
kaynaklandığını ifade etmişlerdir. Öğretmenlerin genel olarak konular farklı olsa da, belirttikleri
nedenlerin benzer olduğu görülmektedir. 2015-2016 öğretim yılından itibaren uygulanacak olan
11. sınıf fizik öğretim programında fizik ders saatlerinin haftada dört saate çıkarılması ile
öğretmenlerin konuların anlatımında yaşadığı zaman yetersizliği sorununun giderileceği
düşünülmektedir.
Araştırmaya katılan fizik öğretmenlerine ikinci soru olarak “11. sınıf fizik öğretim
programında yer alan konunun/konuların kavramsal olarak öğrenilmesinde önceki
öğrenmelerinin etkisi var mıdır? Açıklayınız.” sorusu sorulmuştur. Öğretmenlerin 10 (%50)’u
öğrencilerin önceki öğrenmelerinde matematiksel işlemlerdeki eksikliklerinin ve 9. ve 10. sınıfta
sarmal yapıda olan programın etkisi ile 11. sınıfta önceki konuların unutulmasından kaynaklı
eksik fizik bilgisine sahip olarak gelmelerinin onları olumsuz etkilendiğini belirtirken, dokuz
(%45)’u da konuların kavramsal olarak öğrenilmesinde öğrencilerin önceki öğrenmelerinin
olumlu etkisinin olduğunu ifade etmişlerdir. Öğretmenler soruya aşağıdaki yanıtları vermişlerdir
(Ö: Öğretmen; #: Öğretmen numarasıdır):
Ö1: “Öğrencilerin önceki öğrenmelerinde kademeli olarak ve öğrencilerin konulardaki
eksiklikleri tamamlanarak ilerlendiğinden dolayı öğrencilerin öğretimine önceki öğrenmeleri
olumlu etki yaratıyor.”
Ö2: “Öğrencilerin önceki öğrenmeleri konuyu anlamlandıramadan mekanik öğrenme
olduğundan dolayı, 11. sınıfa eksik fizik bilgisine sahip olarak geliyorlar. Böylece,
öğrencilerin önceki öğrenmelerinin bize olumlu bir etkisi olmuyor.”
Ö8: “Fiziğin matematikle doğrudan bir ilişkisi olduğundan öğrencilerin önceki öğrenimlerindeki
matematiksel işlem eksiklikleri onları olumsuz etkilemektedir.”
11. Sınıf Fizik Öğretim Programında Yer Alan Konuların Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlara ve Yeni Öğretim
Programına Yönelik Öğretmen Görüşleri
21
Öğretmenlerle yapılan görüşmelerde gösteriyor ki; öğrencilerin 11. sınıf fizik öğretim
programında yer alan konuların kavramsal olarak öğrenilmesinde etkili olan önceki öğrenmeleri
istenilen amaca uygun ve etkili gerçekleştirilirse, öğrencilerde olumlu etki oluşmasının yanı sıra,
öğrencilerin anlamlı öğrenmelerine de büyük katkı sağlayacaktır.
Üçüncü soru olarak “Sizce öğrencilerin fizik dersine yönelik tutumlarının, kavramsal
olarak öğrenilmesinde güçlük çekilen konu/konular üzerinde etkisi var mıdır? Açıklayınız.”
sorusu fizik öğretmenlerine yöneltilmiştir. Öğretmenlerin 11 (%55)’inin öğrencilerin fizik
dersine yönelik olumlu tutumlarının kavramsal olarak öğrenilmesinde güçlük çekilen konular
üzerinde olumlu etkisinin olduğunu; dokuz (%45)’unun ise fizik dersine ön yargı ile
geldiklerinden dolayı bu konular üzerinde olumsuz bir etkisinin olduğunu belirtmişlerdir.
Öğretmenler soruya yönelik aşağıdaki ifadelerde bulunmuşlardır:
Ö11: “Öğrencilerin fizik dersine yönelik tutumları özellikle kavramsal olarak öğrenilmesinde
güçlük çekilen konuların öğreniminde çok önemli rol oynamaktadır. Olumlu tutuma sahip olan
öğrenciler konuyu öğrenmeye ve güçlüklerin üstesinden gelmeye daha istekli oluyorlar.”
Ö14: “Fizik dersine karşı ön yargılı olan öğrenciler bulunmaktadır. Bu öğrenciler kavramsal olarak
zorluk çekilen konuların öğreniminde diğer öğrencilere göre daha çok zorluk çekiyorlar.”
Araştırmaya katılan fizik öğretmenlerine
“Öğretmenlerin, öğrencilerin kavramsal olarak
öğrenmekte zorluk çektikleri konu/konular üzerinde etkileri var mıdır? Açıklayınız.” sorusu
dördüncü soru olarak sorulmuştur. Öğretmenlerin 14 (%70)’ü öğrenci motivasyonunun yeterli
yapılmadığı, üç (%15)’ü öğretmenlerin yeterli alan bilgisine sahip olmadığı ve üç (%15)’ü de
öğrenci seviyesine uygun öğretim yapılmadığı durumlarda öğrencilerin kavramsal olarak
öğrenmekte zorluk çektikleri konular üzerinde öğretmenlerin olumsuz etkilerinin olduğunu ifade
etmişlerdir. Öğretmenlerin öğrenciler üzerindeki bu olumsuz etkilerinin bir arada ifade edildiği
görüşme aşağıdaki şekilde açıklanmıştır (A: Araştırmacı; Ö: Öğretmen; #: Öğretmen
numarasıdır):
A: Öğretmenlerin, öğrencilerin kavramsal olarak öğrenmekte zorluk çektikleri konular üzerinde
etkileri var mıdır?
Ö4: Evet, vardır.
A: Peki, ne gibi etkileri olabilir?
Ö4: Örneğin,
öğrencilerin fizik dersini ve konuları ciddiye alması ve çok çalışmaları için derslerde
bazen gözlerini korkutmak amaçlı zor sorular soruyoruz. Bu tarzımızda bazı öğrencilerin
motivasyonunun düşmesine sebep olabiliyor.
A: Öğrencilerin motivasyonu öğretmenlerine mi bağlıdır?
Ö4: Evet, ben öğretmenin motivasyonunun öğrencilere direk yansıdığını düşünüyorum. Bir çok
öğretmenin de maddi açıdan ve ülkemizin şuan ki eğitim politikasından dolayı motivasyonu
düşüktür, bu motivasyon düşüklüğü de öğrencilere aynen yansımaktadır.
A: Motivasyondan başka etkenler var mıdır?
Ö4: Bazı öğretmenlerimizin alan bilgisinin yeterli olduğunu düşünmüyorum ve bu etken
öğrencilerin öğrenmelerini zorlaştırıyor. Bence öğretmenlere her beş yılda bir yeterlilik sınavı
uygulanmalıdır. Bunun yanında, yeterli alan bilgisine fazlası ile sahip olan fakat öğrenci
seviyesinde öğretim yapamayan arkadaşlarımızda bulunmaktadır.
Yapılan görüşmelerde, öğrencilerin kavramsal olarak öğrenmekte zorluk çektiği konular
üzerinde öğretmenlerin etkisinin büyük olduğu görülmektedir. Öğretmenler tarafından
gerçekleşen bu etkenlerin, öğrencilerin derse karşı olan ilgileri üzerinde de olumsuz bir etki
yaratacağı düşünülmektedir.
“Derslerinizde en çok kullandığınız yöntem, teknik ve stratejiler nelerdir? Özellikle
kavramsal olarak öğrenilmesi veya öğretiminde zorluk çekilen konuda/konularda kullandığınız