1-mavzu pdf

AXBOROT HAQIDA TUSHUNCHA
«Axborot» so‘zi lotincha informatio so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib,
ma’lumot, tushuntirish, tanishtirish kabi ma’nolarni anglatadi. "Axborot"
tushunchasiga bir nechta ta'riflar berilgan. "Axborot" atamasi lotincha "informatio"
dan kelib chiqqan bo'lib, tarjimada "bayon qilish, tushuntirish, mulohaza qilish"
degan ma'noni anglatadi. "Axborot" atamasi lotincha "informatio" dan keladi, ya'ni
ma'no - bayonot , tushuntirish, mulohaza yuritish.
Axborot tushunchasi antik faylasuflar tomonidan qo‘llanila boshlagan.
Sanoat inqilobi boshlanishidan avval axborot so‘zi faylasuflar tomonidan
qo‘llanilgan. XX asrda axborot nazariyasi masalalari bilan kibernetika va
informatika shug‘ullana boshlagan.
Hozirgi vaqtda axborotning ilmiy termin sifatida yagona ta’rifi mavjud
emas. Turli bilim sohalarida ushbu tushuncha o‘zining maxsus belgilari orqali
ifoda etiladi. Masalan, «axborot» tushunchasi informatika kursida bazaviy
hisoblanadi, unga “oddiy” tushunchalar orqali ta’rif berib bo‘lmaydi (shuningdek,
geometriyada, masalan, «nuqta», «o‘q», «tekislik» kabi bazaviy tushunchalarni
sodda tushunchalar orqali mazmunini berib bo‘lmaydi). Barcha fanlarda asosiy,
bazaviy tushunchalar mazmuni misollar orqali berilishi yoki boshqa tushunchalar
bilan qiyoslash orqali aniqlanishi lozim. «Axborot» tushunchasi umumilmiy
tushuncha bo‘lganligi sababli, unga ta’rif berish murakkabdir. Ushbu tushuncha
turli fanlarda qo‘llaniladi (informatikada, kibernetikada, biologiyada, fizikada va
b.).
Axborot
deb inson sezgi organlari orqali qabul qiladigan barcha
ma’lumotlarga aytiladi. Inson sezish a’zolari, texnikada turli asboblar va hokazolar
yordamida qayd etiladigan tashqi dunyo dalillari ma’lumotlar deb ataladi.
Ma’lumotlar aniq vazifalarni hal etishda zarur va foydali deb topilsa axborotga
aylanadi.
Axborot
deganda atrof-muhitdan (tabiatdan yoki jamiyatdan), sezgi a’zolarimiz
(ko‘z, quloq, burun, og‘iz, teri) orqali qabul qilib, anglab oladigan har qanday
ma’lumotni tushunamiz .
Ma'lumot xabar shaklida uzatiladi Axborot xabar shaklida uzatiladi. Xabar -
bu har qanday ma'lumotning nutq, matn, rasm, raqamli ma'lumotlar, grafikalar,
jadvallar va boshqalar ko'rinishidagi shakli. Xabar - bu har qanday

---

ma'lumotlarning nutq, matn, rasm, raqamli ma'lumotlar, grafikalar, jadvallar va
boshqalar.
Ma’lumotlarning axborotdan farqi nimada? Ma’lumotlar - bu ba’zi bir
sabablarga ko‘ra ishlatilmaydigan, faqat saqlanadigan narsalar va hodisalarni
kuzatish natijalari. Ma’lumotlar har qanday amaliy maqsadlarda ishlatila
boshlanishi bilanoq, ular ma’lumotga aylanadi. Axborot - bu ishlatilgan
ma’lumotlar.
Axborot va ma’lumotlarga misollar. Oliy matematika qo‘llanmasi - bu kitob
matematika uchun ma’lumot manbai, ammo biolog yoki filolog uchun tushunarsiz
bo‘ladi, shuning uchun unda yozilganlarning barchasi ushbu mutaxassislar uchun
ma’lumot bo‘ladi.