& Şureddin memmedli Prof. Dr.; Gürcistan uyruklu; Ardahan Üniversitesi öğretim üyesi

Ünlü şair Zelimxan Yagub

“Besti, Uyan!” kitabının yazarı, 1915'te Tula'da çıkmış belgeli hatıra-anlatının kahramanı, 1918'de Kars İslam Şurası'nın reis-i cumhur'u olmuş Emin Ağa Hacallı, şairler Alxas Ağa Hacallı, Reşid Hacallı, aksakallar Allahverdi Göyüş oğlu, İsa Mahmudov, Mehemmed Bayramov, eğitimciler Reşid Yagubov, Hidayet Göyüşov, bilim insanları Letif Gülehmedov, Vidadi Acalov, Arif Hacallı, şairler Abbas Abdulla, Zelimxan Yakub, toplumsalcılar İsmail Ömerov, Ramiz Bekirov, Mehebbet Karabağlı, İmran Serdarov, Zakir Memmedov, Çingiz Yakubov, Reşid Bedelov, hekim Ziya Bayramov, hayırsever Xıdır Mehemmed oğlu vb. Bakü'de ‘Kepenekçi’ derneği var.

Z KİPİRCİK (Sarımmedli) köyü – Tapan dağı eteğinde, ilçe merkezinden 24 km aralıdadır, rakımı 900 m. Nüfusu: 1870'te 14 kişi; 1918'de 98 kişi; 1926'da 102 kişi; 2002'de 30 ailede 140 kişi, 2006'da 41 ailede 130 kişi. Okul 1931'dendir.

Şair Muhegger

Kölagir kalesi

Z KÖLAYIR (Kölagir) köyü – Borçalı çökeğinde, Xram çayının sol kıyısındadır, rakımı 470 m, ilçe merkezinden 17 km doğu semtte, Marneuli–Bolnis otoyolunun 7 kilometreliğindedir. Köyün adına daha çok Kölayır denir. Toponim kadim Türk menşeli Kola etnoniminin yahut da Kıpçak-Karapapaklara bağlı Kula (kaynakta Kulobiç – Kul oba içi) taifesinin adıyla Türk dillerindeki “giren” – bin alaçıktan ibaret kamp sözcüğünün karışmasıyla düzelmiş (orta yüzyıllarda Anadolu yarımadasında yaşamış Türkmen taifesinin bir kolu Kölagir / Kölagiren adlanmış ve bu kolun da Hocalı, Abdallı, Eyublu, Darğalı, Dur Hasanlı tireleri de olmuştu). Köyün adına 1696 yılı fermanlarında rast geliriz. Köyde Kölagir kalesi korunur. Tarihi kaynaklara göre, önce burada Ağgala olmuştu, 18. yüzyılın sonlarında Gürcü valisi İkinci İrakli'nin hanımı Darecan (Darya) onun yerinde şimdiki kaleyi inşa ettirmişti. Kale dörtken biçimlidir. Duvarın yüksekliği 6 m.'dir. İki girişi var. Nüfusu: 1803'de 12 ailede 38 kişi; 1870'te 28 ailede 187 kişi; 1886'da 25 ailede 257 kişi; 1918'de 412 kişi; 1926'da 82 ailede 430 kişi; 2002'de 553 ailede 2319 kişi (1180 bay, 1139 bayan), 2006'da 517 ailede 2400 kişi. Okulun tarihi 1921'dendir. Ortaokul (2005'te 19 sınıfta 347 öğrenci) faaliyettedir. Ünlü kişileri: din hadimi Ağ Molla, aksakallar Eli Rzazade, Abbaseli Memmedov, İslam İsayev, İsa Hüseynov, şair Mehemmed Rzazade Muhegger, şair Emiraslan Eliyev, şairler Havaxanım, Müslüm Hüseynov, Hüseyneli Memmedov, Yadigar Eliyev, bilim insanları Kazenfer Ellezov, profesör, şair, “Paralanmış Borçalı”, “Borçalı Edebi Muhiti”, “Azerbaycan Edebiyatının Borçalı Kolu”, “Edebi Borçalı” kitaplarının yazarı, Şeref devlet nişanlı Şureddin Memmedli, hukuk-muhafezeci Yasin Memmedov, eğitimciler Refi İsayev, Halay Eliyev, Mamoy Memmedov, Mayor Emrahov, Esger Esgerov, Karaxan Ellezov, Adil Bayramov, Avtandil Memmedov, hayırsever Şahin Memmedov, toplumsalcılar Teymur Memmedov, Muxreddin Ellezov, Muxreddin Bayramov, Muhegger Eliyev, Firidun Eliyev, Çoban Ellezov, hekimler Xeleddin Mustafayev, Elimxan İsayev, gazeteci Eli Serxanoğlu vb.

Z MIĞIRLI köyü – Bolnisçay vadisinde, ilçe merkezinden 6 km güneydedir, rakımı 510 m. Nüfusu: 1870'te 18 ailede 120 kişi; 1926'da 24 ailede 102 kişi; 2002'de 165 ailede 530 kişi, 2006'da 122 ailede 537 kişi. Okulun tarihi 1932'dendir. Şimdi iptidai okul faaliyettedir.

Z MOLLA EHMEDLİ köyü – Maşaver ve Xram çaylarının kavuştuğu yerde, ilçe merkezinden 28 km doğu semttedir, rakımı 400 m. Nüfusu: 1870'te 5 ailede 34 kişi; 1926'da 9 ailede 54 kişi; 2002'de 43 ailede 192 kişi (87 bay, 105 bayan), 2006'da 43 ailede 148 kişi. İlkokul 1933'te açılmıştı, şimdi iptidai okul (2005'te 3 sınıfta 14 öğrenci) faaliyettedir. Ünlü kişileri: profesörler Eflatun Oruçov, Telman Kuluyev vb.

Z MUSOPRİAN (Babakişiler) köyü – İlçe merkezinden 16 km batı semtte, rakımı 760 m.'dir. Kaynaklarda Musapiriler gibi geçir. Babakişiler veya Nazaroğlu da denir. Nüfusu: 1870'te 5 ailede 34 kişi; 1918'de 228 kişi; 1926'da 32 ailede 288 kişi; 2002'de 222 ailede 724 kişi, 2006'da 185 ailede 721 kişi. Okul 1931'de açılmıştı. Ana okul (2005'te 9 sınıfta 74 öğrenci) faaliyettedir. Ünlü kişileri: âlimler “Gürcistan'da Türk Menşeli Toponimler” kitabının müellifi Xelil Eliyev, Tapdık İmanov, Ehmed Ceferov, Vügar Kurbanov, eğitimci Araz Abbasov vb.

Z POLADAUR (Çatax) köyü – Bolnisçay'ın sol kıyısında, ilçe merkezinden 16 km güneyde, rakımı 750 m.dir. 1951 yılı 6 Eylül tarihine kadarki resmi adı Çatax'dır. Nüfusu: 2002'de 495 kişi (63% – 311 kişi Karapapak). Ana okul var.

Z SAMSEVRİS köyü – Şemşiöyü denir. Bolnisçay'ın sağ kıyısında, ilçe merkezinden 16 km güneyde, rakımı 640 m. Tunç devrine ait kazı malzemeleri, 7. yüzyıla ait mimarlık abidesi aşikarlaşmıştır. Nüfusu: 2002'de 100 ailede 361 kişi, 2006'da 58 ailede 360 kişi. Okul 1932'de açılmıştı, şimdi iptidai okul (4 sınıfta 21 öğrenci) faaliyettedir. İz bırakanlarından: zurnacı İsrafil vb.

Z SARALLAR köyü – Maşaver çayının sağ kıyısında, ilçe merkezinden 3 km batıdadır, rakımı 690 m. Kıpçak-Karapapak kökenli Saral tiresiyle ilgilidir. Nüfusu: 1918'de 115 kişi; 1926'da 20 ailede 155 kişi; 2002'de 108 ailede 501 kişi (248 bay, 253 bayan), 2006'da 119 ailede 503 kişi. İlkokul 1930'da açılmıştı, şimdi ana okul (2005'te 9 sınıfta 73 öğrenci) faaliyettedir. Ünlü kişileri: aksakallar Emiraslan Hüseynoğlu, Şemistan Hüseynov, hayırsever Almeded Xasıyev, eğitimci Emir Mursakulov, âşık Emir vb.